عقیق شجر شکوفه ای

این نگین از خانواده سنگ عقیق و کوارتز میباشد که در معنای یونانی به آن دندریت (dendrite) گفته می‌شود. این واژه به معنی درخت میباشد که با توجه به ظاهر آن نماگذاری شده است.

سنگ شجر یا عقیق شجر (سنگ دندریت) یکی از انواع سنگ های عقیق است که از کانی های نوع کلسدونی محسوب می شود. علت نام شجر بر روی این سنگ به دلیل شکل ظاهری این سنگ است زیرا این نوع سنگ در رنگ های مختلف مانند سفید یا بی رنگ دیده می شود که در آن نقش مانند درخت، سرخس و حیوانات وجود دارد. و غیره قابل مشاهده است. دلیل ایجاد این نقوش و طرح های منحصر به فرد وجود منگنز یا آهن است. این سنگ زیبا که به اوپال دندریتیک نیز معروف است، زیبایی طبیعت را به نمایش می گذارد. به دلیل شباهت برخی نقوش ایجاد شده بر روی این سنگ با مناظر پاییزی و بهاری، به آنها سنگ درخت پاییزی یا سنگ درخت بهاری نیز می گویند.

معادن عقیق شجر

اکثر معادن این سنگ در کناره رود ها و در برخی از کوه ها قرار دارد. این سنگ با انواع کلسدون مشاهده می‌شود. کشور هایی مانند آمریکا، اروگوئه، نامیبیا، مغولستان، مکزیک، ماداگاسکار، قزاقستان، استرالیا، هند، چین و برزیل از مهم ترین کشور هایی هستند که معادن با ارزشی از این سنگ را دارند.
اما در ایران مهم ترین معادن سنگ شجر در استان خراسان جنوبی به نام شهرستان زیر کوه در نزدیکی قاین می باشد و حتی در جهان نیز برای علاقه مندان به این سنگ شناخته شده می باشد. برای اولین بار در سال ۱۳۵۰ چوپانی در آن حوالی به طور تصادفی به سنگی بر می خورد که دارای نقش و نگار های زیبا و درخت مانند بوده است. او این سنگ را کیلومتر ها دور از خانه خود پیدا کرده بود. همین مشاهده سبب شروع تحقیقات و جست و جو برای یافتن معادن این سنگ در دل کویر شد و امروزه این شهرستان به یکی از قطب های اصلی استخراج این نگین زیبا تبدیل شده است.

علت پیدایش نقوش در داخل عقیق شجر

نام این نوع عقیق در زبان فارسی از کلمه شجر به معنای درخت در زبان عربی گرفته شده است و برخی آن را عقیق درختی یا عقیق درختی می‌نامند، زیرا منطقه خراسان یکی از غنی‌ترین منابع است. معادن از این نوع سنگ، نمونه های اولیه آن احتمالاً در سال یا به دلیل نفوذ زیاد زبان عربی بر زبان فارسی از کشورهای عربی به ایران وارد شده است. در زمان های قدیم معتقد بودند که تشکیل عقیق و مناظر در هنگام طوفان و رعد و برق اتفاق می افتد و در لحظه برخورد صاعقه به زمین، تصاویر درختان و حیوانات اطراف بر روی عقیق نقش می بندد. عقیق را سنگ رعد و برق و طوفان می دانند.

برخی معتقد بودند که نوارهای داخل سنگ عقیق به دلیل برخورد صاعقه به این سنگ شبیه رعد و برق است و معتقد بودند که هنگام برخورد صاعقه به زمین، تصویر رعد و برق بر روی این سنگ حک می شود.

اما در واقع علت پیدایش نقوش در داخل عقیق شجر وجود دی اکسید منگنز یا اکسید آهن در هنگام تبلور بلورهای سیلیسیم است و با توجه به فاصله زمانی بین تبلور این عناصر، شاهد تشکیل این عناصر هستیم. تصاویر زیبا در عقیق که به این نوع عقیق سه بعدی شجر می گویند. گفته می شود رگه های داخل سنگ در جهت مختلف رشد کرده اند.

تشکیل نوع بعدی که در تصاویر دو بعدی قابل مشاهده است به دلیل نفوذ و گیر افتادن محلول حاوی اکسید منگنز یا اکسید آهن در بلور عقیق و کلسدونی است که در این نوع محلول حاوی اکسید منگنز یا اکسید آهن است. منگنز یا اکسید آهن پس از نفوذ زنگ در رگه ها، شکاف ها و منافذ متبلور شده خطوط و شکل هایی را تشکیل می دهند.

آیا سنگ شجر رشد میکند؟

صرف نظر از اینکه عقیق در ابعاد خود رشد می کند یا خیر، باید گفت که اینطور نیست، اما برخی به رشد و تغییر نقوش عقیق شجر در طول سالیان متمادی اعتقاد دارند و معتقدند عقیق شجر رشد و نمو می کند. این امر در صورتی امکان پذیر است که شجره خانواده از نوع باسیلوس باشد. از طرفی تغییر شکل شجره طی سالیان متمادی امکان پذیر است، اما تغییر این مورد بسیار کند، نامحسوس و تشخیص دشوار است.